Preconceptiezorg

Paren met een kinderwens en vragen over een toekomstige zwangerschap kunnen in het UMC Groningen terecht op de wekelijkse preconceptiepoli van de afdeling Verloskunde. Deze polikliniek is speciaal ingericht voor paren met een verhoogde kans op een gecompliceerde zwangerschap, zoals bijvoorbeeld bij een zwangerschapsvergiftiging of HELLP syndroom in een eerdere zwangerschap of andere risicofactoren voor zwangerschapsvergiftiging of HELLP syndroom. Zij kunnen hier terecht voor extra informatie en eventueel onderzoek.

Thuismonitoring

De afdeling verloskunde van het UMC Groningen biedt de mogelijkheid om thuis de bloeddruk te meten. De behandelend arts kan dan via een online systeem de bloeddrukken zien die thuis zijn gemeten. In sommige gevallen is het makkelijk om thuis de bloeddruk te kunnen meten, bijvoorbeeld als er bloeddruk verlagende medicijnen worden gebruikt. Voor het instellen van deze medicijnen zijn soms meerdere metingen nodig. Hiervoor elke keer naar het ziekenhuis gaan is daardoor niet nodig.

Daarnaast is er de mogelijkheid van het maken van een hartfilmpje thuis. In sommige gevallen groeit de baby onvoldoende en is er extra controle door middel van een hartfilmpje nodig.  Hiervoor komt een verpleegkundige van het UMC Groningen naar uw huis, in plaats van dat u hiervoor opgenomen moet worden in het ziekenhuis.

Opname

Bij zwangerschapsvergiftiging en het HELPP syndroom is opname in het ziekenhuis noodzakelijk. De ernst van de ziekte bepaalt waar u wordt opgenomen. Op onze afdeling hebben we meerpersoonskamers en eenpersoonskamers. Bij een ernstige zwangerschpasvergiftiging of het HELLP syndroom wordt u opgenomen op een eenpersoonskamer, dit wordt ook wel de Obstetric High Care (OHC) genoemd. Dit is een afdeling met intensieve zorgmogelijkheden voor zwangere vrouwen en daarvoor heeft de afdeling Verloskunde 4 kamers. Op een OHC kamer is er apparatuur aanwezig om zowel de moeder als de baby intensief te kunnen bewaken. Op deze kamer is er ook voldoende ruimte voor het overnachten van uw partner. Bij een minder ernstig beeld van zwangerschapsvergiftiging of  het HELLP syndroom kunt u worden opgenomen op een meerpersoonskamer.

Soms moeten er lastige beslissingen over de zwangerschap worden genomen die met emoties gepaard gaan. Daarnaast heeft een ziekenhuis opname bijna altijd invloed op de beleving van gezondheid. Tijdens een opname wordt daarom vaak begeleiding door het medisch maatschappelijk werk aangeboden. In de praktijk wordt er ook veel gebruik gemaakt van dit aanbod.

Nazorg

Na de bevalling blijven de meeste vrouwen, afhankelijk van de ernst van de zwangerschapsvergiftiging of HELLP syndroom, wat langer opgenomen op de afdeling. In deze periode is er veel aandacht voor het contact tussen u, uw partner en uw kind. Indien uw kind is opgenomen op de kinderafdeling of op de afdeling intensieve neonatale zorg, wordt er door de verpleging voor gezorgd dat u zoveel mogelijk bij uw kind kunt zijn. Het medisch maatschappelijk werk is ook betrokken in deze periode.

Wanneer u naar huis gaat, wordt er een afspraak gemaakt op de polikliniek bij een verloskundige of een arts voor een nacontrole. Dit wordt in ieder geval binnen 6 weken gedaan en indien nodig soms ook eerder. Daarnaast wordt er een belafspraak ingepland met één van de verpleegkundigen van de afdeling. Tijdens de nacontrole wordt er aandacht besteed aan de periode van de opname en bevalling, waarbij er extra aandacht is voor de bloeddruk en de medicijnen. Daarnaast wordt het onderzoek van de placenta, als dit is verricht, besproken. Ook krijgt u adviezen voor een eventuele volgende zwangerschap. De huisarts wordt op de hoogte gebracht voor het vervolgen van de bloeddruk en voor het betrekken van eventuele extra emotionele nazorg. Zolang het nodig is blijft het medisch maatschappelijk werk bij u betrokken.

Toegankelijkheid van de zorg

De zorg is in het UMC Groningen in principe voor iedereen toegankelijk. De afdeling Verloskunde heeft een regionale functie in Noord Nederland als het gaat om zwangerschapsvergiftiging, HELLP, vroeggeboorte, groeivertraging, aangeboren afwijkingen etc. De preconceptie polikliniek is ook voor iedereen toegankelijk en daarnaast is iedereen welkom voor een second opinion.

Wetenschappelijk onderzoek

Door het verrichten van wetenschappelijk onderzoek wordt er kennis opgedaan over de oorzaak en gevolgen van zwangerschapsvergiftiging en HELLP syndroom en over eventuele toekomstige behandelingen.

Voorbeelden van belangrijke onderzoeken in de afgelopen jaren zijn de Hypitat studies, waarbij is onderzocht of het beter is om vrouwen met zwangerschapsvergiftiging in te leiden of om af te wachten. Dit heeft tot een verandering van de landelijke richtlijn geleid. Op dit moment doen we veel onderzoek samen met de afdeling pathologie en moleculaire biologie, om meer te weten te komen over de oorzaak van foetale groeivertraging, zwangerschapsvergiftiging en het HELLP syndroom.

Door continu betrokken te blijven bij wetenschappelijk onderzoek blijft de afdeling verloskunde van het UMCG expert op deze gebieden.

Geen materiaal  beschikbaar

Het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) beschikt over een gespecialiseerde polikliniek, opname afdeling en verloskamers (Geboortehuis Leiden), waar jaarlijks vrouwen met (een verhoogd risico op) pre-eclampsie/HELLP worden begeleid.

Preconceptie zorg

In het LUMC vinden met regelmaat gesprekken plaats met vrouwen die een kinderwens hebben en een verhoogd risico op het ontwikkelen van complicaties in de zwangerschap zoals pre-eclampsie/HELLP. In deze gesprekken wordt samen met een gespecialiseerd gynaecoloog en soms ook andere zorgverleners een plan van aanpak gemaakt voor de

zwangerschap. Het LUMC heeft daarnaast een speciaal zorgpad voor vrouwen met zeldzame auto-immuunziekten (zoals systemische lupus erythematodes en antifosfolipiden syndroom; SLE en APS) die zwanger willen worden of zwanger zijn. Deze vrouwen met complexe ziekte worden desgewenst intensief gevolgd door meerdere medisch experts rondom de zwangerschap.

Poliklinische tele-monitoring

Naast de reguliere poliklinische afspraken bieden wij in het LUMC ‘zorg vanuit thuis’ (tele-monitoring) aan met de “Box voor zwangeren”  bij vrouwen met verhoogde kans op bloeddrukproblemen of al voor de zwangerschap bestaande hoge bloeddruk. In deze Box zit een bloeddrukmeter waarmee de zwangere iedere ochtend thuis de bloeddruk meet. De bloeddruk wordt samen met een korte vragenlijst met behulp van een app naar het ziekenhuis gestuurd. Bij een verhoogde bloeddruk of klachten neemt het ziekenhuis contact op. Zwangere vrouwengeven aan het prettig te vinden om met de Box extra in de gaten gehouden te worden en het scheelt extra, vaak onnodige, bezoeken aan het ziekenhuis.

Opname

Voor zwangere vrouwen die pre-eclampsie ontwikkelen is soms opname in het ziekenhuis noodzakelijk. Het LUMC heeft eenpersoonskamers voorzien van moderne apparatuur om moeder en het ongeboren kind in de gaten te houden. Naast medische zorg is ook ondersteuning door het zeer ervaren team van medisch maatschappelijk werk mogelijk.

Thuismonitoring

Zwangere vrouwen die pre-eclampsie ontwikkelen, maar niet ernstig ziek zijn, komen in sommige gevallen in aanmerking voor ‘thuismonitoring’. Dit is een verplaatste ziekenhuis opname naar de thuissituatie. Anders dan bij de Box, worden zwangere vrouwen in de thuismonitoring dagelijks thuis bezocht door een verpleegkundige die de bloeddruk komt meten, klachten bespreekt en een hartfilmpje maakt van de baby. Deze zorg biedt zwangere vrouwen, die soms langdurig opgenomen zijn, de mogelijkheid om in de eigen thuis omgeving te verblijven.

Na de bevalling

Na de bevalling zorgen wij voor een warme overdracht aan zowel verloskundige, kraamzorg en eventueel de

huisarts. Indien pre-eclampsie/HELLP vroeg in de zwangerschap is ontstaan, en een ernstig beloop heeft gekend, wordt een gecombineerde afspraak met de internist en de gynaecoloog aangeboden zes weken na de bevalling. Bij deze controle zal de internist informatie geven over hoge bloeddruk en toekomstige risico’s voor hart- en vaatziekten.

Wetenschappelijk onderzoek

In het LUMC wordt veel medisch wetenschappelijk onderzoek uitgevoerd. Momenteel wordt onderzocht of nieuwe bloed bepalingen (sFLt-1/PlGF ratio) beter kunnen voorspellen welke zwangere vrouwen pre-eclampsie/HELLP zullen ontwikkelen. Ook wordt onderzoek gedaan naar zwangerschap uitkomsten en het immuunsysteem van vrouwen die zwanger zijn na eiceldonatie. Deze vrouwen hebben mogelijk een hoger risico op het ontwikkelen van pre-eclampsie/HELLP.

Preconceptionele vasculaire screening

De zwangerschap is een zware belasting voor het lichaam. Het zal zich op verschillende manieren moeten aanpassen om de zwangerschap te voldragen. De aanpassingsmogelijkheden van de bloedsomloop spelen hierin een grote rol. Bij 4 op de 5 vrouwen verloopt de aanpassing zonder problemen, maar bij 1 op de 5 vrouwen treden er complicaties op (zoals hoge bloeddruk, zwangerschapsvergiftiging, HELLP-syndroom, foetale groeistoornissen en sterfte, voortijdige loslating van de moederkoek). Deze zwangerschapsproblemen wijzen meestal op een onderliggend probleem, waardoor er onvoldoende reserves zijn om de aanpassing van het lichaam aan de zwangerschap goed mogelijk te maken. Vrouwen met een probleemvolle zwangerschap zoals hierboven beschreven, hebben tijdens een volgende zwangerschap een groter risico op herhaling in een volgende zwangerschap en op lange termijn meer kans op hart- en vaataandoeningen. Aangezien aan veel risicofactoren wat valt te doen, kan het helpen om deze verborgen problemen op te sporen om daarmee de kans op herhaling van de problemen en gezondheidsproblemen op termijn op een passende en gepersonaliseerde wijze te verminderen.Het zorgtraject preconceptionele cardiovasculaire screening richt zich op het zoeken naar deze onopgemerkte risicofactoren. Tijdens deze screening, dat we in 1 ochtend verrichten, kijken we naar bloedsomloop, hart en vaten, stolling- en antistolling-factoren, het afweersysteem, de nierfunctie en stofwisseling van suiker en vetten van uw lichaam. Dit onderzoek bieden we aan bij vrouwen met voorgaande zwangerschapsproblemen. Sommige vrouwen komen in aanmerking voor de screening, zónder dat er bloeddrukproblemen in een eerdere zwangerschap waren. Er zijn namelijk ook bepaalde aandoeningen die het risico op bloeddrukproblemen in de zwangerschap op voorhand verhogen, zoals een al bestaande hoge bloeddruk, een hartaandoening of bloeddrukproblemen in de zwangerschap bij naaste familieleden (zussen, moeder), suikerziekte, overgewicht of bepaalde autoimmuun-aandoeningen (bijvoorbeeld SLE).

Heeft u vragen over de preconceptionele cardiovasculaire screening, of wilt u zich aanmelden? Het Transmuraal Vrouwen Dagcentrum is op doordeweekse werkdagen bereikbaar van 08.00-15.30u op het nummer 043-3874145, of op het e-mailadres: dagcentrum.verloskunde@mumc.nl.

Wetenschappelijk onderzoek; Queen of Hearts

Queen of Hearts is de naam van een groot wetenschappelijk onderzoek naar de aanwezigheid van (de risicofactoren van) hart- en vaatziekten bij vrouwen die in het verleden een zwangerschapsvergiftiging hebben doorgemaakt, in vergelijking met vrouwen die gezond zwanger zijn geweest. Voor dit onderzoek is er een grote subsidie van de Nederlandse Hartstichting ontvangen. We werken samen met de universitaire ziekenhuizen van Groningen, Leiden, Amsterdam en Utrecht. In het bloed wordt er onder andere gezocht naar zogenaamde ‘biomarkers’, stofjes die ons meer kunnen vertellen over de ontwikkeling van hartfalen. Ook kunnen biomarkers ons helpen bij het ontwikkelen van specifieke therapieën, afgestemd op de hartziekte. Verder wordt er gekeken naar alle hedendaags bekende risicofactoren, zoals de suikerstofwisseling en vetten in het bloed. Wij hopen dat met dit onderzoek risicofactoren op hart- en vaatziekten bij vrouwen beter herkend worden, en dat er in een vroeg stadium preventieve maatregelen genomen kunnen worden. Het is een onderdeel van ons cardiovasculair risico management programma.Bij dit wetenschappelijk onderzoek wordt er in een ochtend op het Transmuraal Vrouwen Dagcentrum van het MUMC bloed geprikt, urineonderzoek gedaan, de hart- en vaatfunctie onderzocht, en de bloeddruk gemeten. Deelnemers krijgen ongeveer 6-8 weken later de uitslag over deze gezondheidscontrole. Er zijn voor deelnemers geen kosten aan verbonden

Heeft u vragen over de Queen of Hearts, of wilt u zich aanmelden? Het Transmuraal Vrouwen Dagcentrum is op doordeweekse werkdagen bereikbaar van 08.00-15.30u op het nummer 043-3874145, of op het e-mailadres: dagcentrum.verloskunde@mumc.nl.

Het Radboudumc is een academisch ziekenhuis waar veel gebeurt op het gebied van pre-eclampsie en HELLP, zowel binnen de patiëntenzorg, onderwijs en het wetenschappelijk onderzoek. Hierbij is er een nauwe samenwerking tussen de afdeling Verloskunde en Gynaecologie, Neonatologie, Medische Psychologie, Interne Geneeskunde en Cardiologie.

Patientenzorg

Preconceptiezorg

Op de afdeling Verloskunde en Gynaecologie is er een gespecialiseerd spreekuur voor preconceptionele adviezen. Op dit spreekuur wordt een verscheidenheid aan patiënten gezien die een verhoogd risico hebben op een gecompliceerd beloop van de zwangerschap, bevalling en/of kraamperiode. Vrouwen die mogelijk een verhoogd risico op pre-eclampsie/HELLP hebben (pre-eclampsie/HELLP in voorgeschiedenis, hoge bloeddruk, hart- en vaatziekten, nierproblemen, etc) worden hier ook gezien en ondergaan vaak een aanvullende vasculaire screening. Mbv deze vasculaire screening wordt een patiëntspecifieke risico-inschatting gemaakt obv voorgeschiedenis, familiegegevens, bloeddrukmetingen en bloedonderzoek, eventueel aangevuld met een echografie van het hart. Obv de uitkomsten van dit onderzoek wordt er een persoonlijk advies gegeven. Hierin staan met name life-stile adviezen tav het voorkomen van pre-eclampsie/HELLP centraal. Daarnaast wordt er een plan gemaakt hoe een volgende zwangerschap te begeleiden.

Zwangerschap

Al vroeg in de zwangerschap wordt een persoonlijk zorgplan gemaakt, afhankelijk van risico-inschatting voor deze zwangerschap. Hierbij zal de vrouw zo veel mogelijk hetzelfde team van zorgverleners op de polikliniek zien, waarbij op gezette tijden de zwangerschap wordt gecontroleerd en geëvalueerd.

Soms is het nodig om een zwangere vrouw op te nemen op de afdeling Verloskunde en Gynaecologie ivm het optreden van pre-eclampsie/HELLP. De vrouw wordt dan bijgestaan door een gespecialiseerd team van gynaecologen, verpleegkundigen en neonatologen, eventueel aangevuld met andere specialisten van de afdeling Interne Geneeskunde, Cardiologie en Medische Psychologie. Hierbij kan de zorg op de afdeling plaatsvinden en bij stabiele situatie via thuismonitoring (controles door verpleegkundige aan huis). Intensieve zorg wordt geleverd op onze Obstetrische High Care (OHC). Hier is de mogelijkheid om extra geavanceerde metingen te verrichten om de vrouw en haar kindje zo goed mogelijk te behandelen.

Tijdens het verblijf van de zwangere vrouw proberen we het verblijf zo prettig mogelijk te laten zijn. Hierbij kan er gedacht worden aan verblijf van partner (op de kamer of familiekamer). Tevens is het mogelijk om gebruik te maken van onze Ronald McDonald-kamer (voor gezelligheid, ontvangen van familie, etc.).

Na de bevalling

Het ziektebeeld pre-eclampsie/HELLP klaart meestal snel op na de bevalling. Dit betekent dat na enkele dagen het verdere herstel van de vrouw in de thuissituatie kan plaatsvinden. Omdat dit herstel vaak gepaard gaat met psychische en emotionele klachten, is er laagdrempelig ondersteuning van de afdeling Medische Psychologie mogelijk. Mocht het kindje nog opgenomen zijn op de afdeling Neonatologie, dan is er de mogelijkheid dat de vrouw en haar gezin gebruik maken van het Ronald McDonald-huis op het terrein van het Radboudumc. Zo is het gezin zo dicht mogelijk bij elkaar.

Na doormaken van een pre-eclampsie/HELLP kan de bloeddruk verhoogd blijven, of kunnen er op latere leeftijd hart- en vaatziekten (zoals een hoge bloeddruk) ontstaan. Het Radboudumc wil van jonge vrouwen geen patiënt maken. Hierbij wordt ingezet op zelf follow-up na een pre-eclampsie/HELLP (dmv het thuis meten van bloeddrukken) en on-demand gelegenheid voor het stellen vragen. Vervolgens kan de zorg afhankelijk van de risico-inschatting volgens een gestratificeerd folluw-up schema plaatsvinden.

Onderwijs

Het Radboudumc is een opleidingsziekenhuis. Aangezien pre-eclampsie/HELLP een veel voorkomend ziektebeeld is, is hier ook extra aandacht voor. Dit betekent dat vrouwen met pre-eclampsie soms gevraagd worden om deel te nemen aan onderwijs, om de student de mogelijkheid te geven om kennis op te doen direct van de expert zelf, de patiënt.

Wetenschappelijk onderzoek

De afdeling Verloskunde en Gynaecologie heeft als speerpunt het doen van onderzoek naar pre-eclampsie/HELLP. Hierbij is er een nauwe samenwerking met de afdeling Neonatologie, Interne Geneeskunde en Cardiologie (hoogleraar Cardiologie voor vrouwen). Dit onderzoek richt zich op predictie van pre-eclampsie/HELLP, het inzetten van innovatieve toepassingen bij het opsporen van pre-eclampsie/HELLP, het voorkomen van complicaties bij het kindje, het tijdig opsporen van vasculaire problemen na een doorgemaakte pre-eclampsie/HELLP.

CREW-IMAGO studie

Na een zwangerschapsvergiftiging (pre-eclampsie/HELLP syndroom) zijn de gevolgen voor de gezondheid nog heel lang aanwezig: namelijk een 2-7 maal verhoogd risico op hart- en vaatziekten in vergelijking met vrouwen die een normaal beloop van hun zwangerschap hebben gehad.Ondanks dat er al veel onderzoek verricht is naar pre-eclampsie/HELLP syndroom, is het nog steeds niet precies duidelijk waardoor dit verhoogde risico op hart- en vaatziekten veroorzaakt wordt. De Hartstichting is daarom een onderzoek gestart, het CREW-onderzoek (CardiovasculaR hEalthy ageing in Women), naar hart- en vaatziekten bij vrouwen tussen de 40 en 45 jaar die een pre-eclampsie hebben doorgemaakt. Het doel van het onderzoek is om na te gaan hoe vaak bij vrouwen die pre-eclampsie/HELLP syndroom tijdens de zwangerschap hebben gehad, aderverkalking in de kransslagaderen van het hart aanwezig is.

Bij vrouwen die willen meedoen met dit onderzoek wordt er in het Erasmus MC eenmalig een CT-scan gemaakt van het hart, de kransslagaderen, de grote bloedvaten rond het hart en de bloedvaten in de schedelbasis. Met de informatie die we hiermee hebben verkregen, willen we proberen de ontwikkeling van hart- en vaatziekten na een pre-eclampsie in de toekomst te voorkomen.Bent u geïnteresseerd in deelname aan dit onderzoek en voldoet u aan de eerder genoemde criteria dan kunt u contact opnemen met de arts-onderzoeker van dit onderzoek Laura Benschop (h.benschop@erasmusmc.nl).

Laura Benschop, arts-onderzoeker gynaecologie

Erasmus MCJeanine Roeters van Lennep, internist Erasmus MC

Hans Duvekot, gynaecoloog-perinatoloog Erasmus MC

De afdeling Verloskunde van het UMC Utrecht heeft als belangrijke aandachtsgebied het doen van wetenschappelijk onderzoek, naast de twee andere kerntaken: het verlenen van topklinische zorg voor patiënten en het verzorgen van onderwijs.

Binnen het wetenschappelijke onderzoek hebben we uitgebreide ervaring met het vervolgen van vrouwen die een reproductieve aandoening zoals preëclampsie hebben gehad. We weten uit studies die in het verleden zijn gedaan dat deze vrouwen een verhoogd risico hebben op de ontwikkeling van hart- en vaatziekten  en risicofactoren voor hart- en vaatziekten later in het leven. Dit betekent echter niet dat iedere vrouw die preëclampsie heeft gehad ook daadwerkelijk hart- en vaatziekten krijgt. We kunnen tot nu toe niet goed inschatten welke vrouwen precies hart- en vaatziekten ontwikkelen. Het oplossen van die puzzel is een belangrijk onderzoeksonderwerp voor het UMC Utrecht.

Indien u meer informatie wilt over wetenschappelijk onderzoek óf wilt weten of u mee kunt doen aan wetenschappelijk onderzoek op de afdeling Verloskunde van het UMC Utrecht, kunt u contact opnemen met de onderzoeksverloskundigen van het UMC Utrecht, mail: researchmidwife@umcutrecht.nl of tel: 088 – 755 7526.